ابعاد شخصيت علي عليه السلام

اشاره

تا بحال ابعاد گوناگون شخصيت علي بن ابي طالب (ع) از ديدگاه و بيانات خود آن حضرت بطور مستقل مورد بحث قرار نگرفته است، هر چند كه اين مسئله، بسيار مهم و فوق العاده آموزنده است. امام (ع) در نهج البلاغه، بيش از صد مورد درباره ي خود سخناني ابراز فرموده است. آن سخنان را اين جانب جمع كرده ام. اما اين كار براي چه بوده و در آن چه مقصودي داشته ام؟ مي خواستم نشان دهم انساني كه در مسير كمال قرار مي گيرد، گفتارش مانند كردارش، وقتي از مشخصات و خصوصيات محيطي، عوامل شخصي و اجتماعي آن تجريد شود، بصورت قانون در مي آيد. بدين معني كه اگر علي (ع) در اين كتاب بزرگ، جمله اي را درباره ي خود بيان فرموده است، در حقيقت با اين سخن نمي خواهد وصفي شخصي را بيان كند، چنان كه فرزند نازنين علي (ع) با قيام تاريخساز خود نخواسته است كه يك كار يا حادثه و رويداد شخصي را بيان كند. بلكه مقصود آن بوده است كه بگويد: مسير كمال چنين است و قانونش چنين يكي از بزرگان مي گويد:

چنان زندگي كن كه اگر گفتار و كردار و حتي تموجات انديشه ات تجسم عيني پيدا كند و خصوصياتي آن جسم را از آن كسر كنند، بصورت قانون كلي درآيد.

ما در جملات علي (ع) قوانين انساني را مي خوانيم. هنگامي كه مي گويد:

ما لبست علي نفسي و لا لبس علي

[صفحه 2]

من بر خودم امر را مشتبه نساختم و كسي ديگر نتوانسته مرا بفريبد و مرا را بر من مشتبه بسازد.

يعني قانون اينست كه اگر كسي مي خواهد در مسر حيات معقولش- نه حيات طبيعي محض- فريب نخورد، بايد